Logistics xanh và sự phát triển bền vững của thương mại điện tử
Trong bối cảnh thương mại điện tử (TMĐT) phát triển bùng nổ, logistics đóng vai trò then chốt trong việc kết nối và đảm bảo chất lượng dịch vụ giữa doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực liên quan đến TMĐT (doanh nghiệp TMĐT) với khách hàng và đối tác. Tuy nhiên, sự gia tăng mạnh mẽ của hoạt động logistics kéo theo những thách thức về môi trường như: khí thải từ phương tiện vận tải, rác thải bao bì nhựa, và tiêu thụ năng lượng không hiệu quả. Logistics xanh xuất hiện như một giải pháp tất yếu, giúp doanh nghiệp TMĐT không chỉ phát triển bền vững mà còn xây dựng thương hiệu thân thiện với môi trường.
Logistics xanh thúc đẩy phát triển bền vững
Logistics xanh là mô hình quản lý chuỗi cung ứng hướng đến việc giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường thông qua bốn nội dung chính: Tối ưu hóa phương tiện vận tải; sử dụng bao bì bền vững; lưu trữ và vận hành với kho bãi xanh cùng ứng dụng công nghệ và quy trình giảm thiểu khí thải.
Tối ưu hóa phương tiện vận tải với logistics xanh thể hiện ở chỗ các doanh nghiệp TMĐT hướng tới việc sử dụng xe điện, xe hybrid thay vì các loại xe chạy xăng dầu trong việc giao hàng. Bao bì bền vững là những bao bì được thiết kế để giảm thiểu những tác động tiêu cực đến môi trường trong suốt vòng đời của nó. Việc sử dụng bao bì bền vững bao gồm việc dùng vật liệu tái chế và thân thiện môi trường cũng như giảm thiểu bao bì nhựa. Kho bãi xanh là mô hình kho vận được thiết kế theo hướng bền vững thông qua việc tối ưu hoá năng lượng, tài nguyên và quy trình vận hành với mục tiêu là kết hợp giữa hiệu quả kinh tế và trách nhiệm môi trường. Ứng dụng công nghệ và quy trình giảm thiểu khí thải là việc các doanh nghiệp ứng dụng công nghệ và quản lý tối ưu quy trình giao hàng để giám sát và giảm thiểu carbon phát sinh trong quá trình vận hành logistics.
Các nhân viên PCS đang được nghe đào tạo về chuyển đổi xanh
Logistics xanh có vai trò rất quan trọng trong việc phát triển TMĐT một cách bền vững. Logistics xanh giúp các doanh nghiệp TMĐT nâng cao hiệu quả vận hành thông qua việc tối ưu hóa chuỗi cung ứng, giảm thiểu chi phí nhiên liệu và tiết kiệm năng lượng trong vận hành. Hiện nay, các doanh nghiệp và người tiêu dùng với xu thế sống xanh ưu tiên mua sắm từ các doanh nghiệp cam kết bảo vệ môi trường, logistics xanh còn giúp các doanh nghiệp TMĐT đáp ứng những nhu cầu của đối tác và người tiêu dùng đặt ra đồng thời nâng cao khả năng cạnh tranh so với các doanh nghiệp không triển khai logistics xanh trong các hoạt động của mình.
Bên cạnh đó nhiều quốc gia, tổ chức quốc tế đã đưa ra các quy định nghiêm ngặt về phát thải carbon và bảo vệ môi trường, chỉ các doanh nghiệp đáp ứng được các tiêu chuẩn đặt ra mới đủ điều kiện để triển khai một số hoạt động kinh doanh TMĐT, logistics giúp các doanh nghiệp TMĐT tuân thủ các quy định pháp lý và đủ điều kiện hoạt động theo các quy định quốc tế. Logistics xanh còn hỗ trợ các doanh nghiệp TMĐT xây dựng thương hiệu bền vững khi các doanh nghiệp TMĐT áp dụng logistics xanh tạo ra lợi ích kinh tế, xây dựng hình ảnh thương hiệu doanh nghiệp với uy tín và trách nhiệm, đặc biệt là trách nhiệm cộng đồng.
Vì sao doanh nghiệp chưa mặn mà?
Dù đóng vai trò rất quan trọng với doanh nghiệp, logistics xanh tại Việt Nam vẫn chưa được các doanh nghiệp triển khai mạnh mẽ đặc biệt là doanh nghiệp TMĐT. Theo bà Lê Thị Thu - Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty Cổ phần Thương mại và Dịch vụ chuyển phát nhanh PCS, có bốn nguyên nhân và cũng là thách thức cho doanh nghiệp TMĐT trong việc ứng dụng logistics xanh nói trên. Đó là, sự đồng bộ hạ tầng yếu, chi phí đầu tư cao, sự vận hành phức tạp và khả năng chi trả thấp.
Hạ tầng giao thông cho logistics nói chung và logistics xanh tại Việt Nam nói riêng chưa đồng bộ. Sự kết nối giữa đường bộ, đường sắt, đường thuỷ và đường hàng không hiện chưa tối ưu hiệu quả. Các cảng biển và cảng cạn sử dụng năng lượng tái tạo cũng như ứng dụng quy trình bốc dỡ hàng hoá hiện đại vẫn rất ít. Các trạm sạc cho xe điện đang còn thiếu ngay cả trong khu vực nội thành.
Để ứng dụng logistics xanh, doanh nghiệp phải chi trả một khoản đầu tư ban đầu tương đối lớn. Đối với phương tiện vận tải, xe vận tải điện và hybrid có chi phí đầu tư ban đầu cao hơn nhiều so với xe chạy xăng dầu. Đối với kho bãi xanh, việc ứng dụng công nghệ kho bãi thông minh vào hoạt động như tự động hoá quy trình xếp dỡ, sử dụng năng lượng tái tạo, ứng dụng hệ thống kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm và tối ưu hoá không gian lưu trữ,… đòi hỏi chi phí lớn mà không nhiều doanh nghiệp TMĐT tại Việt Nam có thể đáp ứng được.
Quy trình vận hành đáp ứng tiêu chí logistics xanh tại các doanh nghiệp TMĐT cũng phức tạp hơn nhiều so với quy trình thông thường. Doanh nghiệp TMĐT phải phân tích chuỗi cung ứng để xác định những điểm gây lãng phí năng lượng và phát thải lớn, lập kế hoạch tuyến đường tối ưu, hoạch định tồn kho thông minh và dự báo nhu cầu chính xác. Ngoài việc ứng dụng vận tải xanh, quản lý kho bãi xanh và sử dụng bao bì bền vững như ở trên, doanh nghiệp còn cần quản lý các chất thải logistics trong quá trình vận hành của mình.
Tất cả những vấn đề bắt buộc doanh nghiệp phải sử dụng nhiều nguồn lực hơn kéo theo chi phí tăng nhiều hơn. Tuy nhiên, thực tế người tiêu dùng thích sử dụng những sản phẩm và dịch vụ xanh nhưng không sẵn sàng cho việc chi trả phần chi phí tăng thêm khi sử dụng dịch vụ logistics xanh so với dịch vụ logistics thông thường.
PCS dần chuyển đổi thiết bị và quy trình theo hướng logistics xanh
Cần sự đồng thuận giữa cơ quan quản lý và doanh nghiệp
Để thúc đẩy logistics xanh trong TMĐT tại Việt Nam, cần có sự đồng thuận và chung tay giữa cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp.
Đối với các cơ quan quản lý nhà nước, việc phát triển hạ tầng logistics xanh phù hợp với các doanh nghiệp TMĐT là vấn đề rất quan trọng để tạo tiền đề cho các doanh nghiệp phát triển logistics xanh. Bên cạnh đó các chính sách ưu đãi để hỗ trợ doanh nghiệp thông qua các ưu đãi về thuế và chính sách tài chính cũng sẽ tác động tích cực đến việc chuyển đổi xanh các hoạt động logistics của các doanh nghiệp TMĐT.
Đối với doanh nghiệp, việc xây dựng chiến lược logistics xanh phù hợp với quy mô và điều kiện của doanh nghiệp là điều đầu tiên các doanh nghiệp cần chú ý. Doanh nghiệp cần triển khai những giải pháp công nghệ như AI, IoT và Big Data để giúp tối ưu hóa việc vận hành và giảm thiểu chi phí đầu tư đồng thời, chú trọng vào việc đào tạo nhân sự nội bộ phục vụ mục tiêu phát triển logistics bền vững. Với các khách hàng và đối tác, doanh nghiệp nên hợp tác với các nhà cung cấp dịch vụ logistics xanh uy tín, sử dụng phương tiện thân thiện môi trường cũng như cần nâng cao nhận thức khách hàng để tuyên truyền về lợi ích của logistics xanh và khuyến khích khách hàng lựa chọn các phương án giao hàng bền vững.
Như vậy, logistics xanh không chỉ là xu hướng mà còn là chiến lược phát triển bền vững cho doanh nghiệp TMĐT. Việc đầu tư vào logistics xanh mang lại rất nhiều lợi ích trong cả việc cải thiện hiệu quả kinh doanh cũng như xây dựng thương hiệu bền vững trong mắt người tiêu dùng. Mặc dù còn nhiều thách thức khi triển khai, nhưng logistics xanh lại chính là cơ hội cho các doanh nghiệp phát triển bền vững và cạnh tranh lâu dài trên thị trường thương mại điện tử Việt Nam đầy sôi động.
* Trích nguồn: Tạp chí Tự động hóa ngày nay, Số 287 + 288 | Tháng 1+2/2025, Xuân Ất Tỵ 2025
